Reisverslag 2021, 1-15 oktober
De laatste keer dat leden van NLF naar Albanië zijn geweest was in 2019, vóór de Covid uitbraak. Toen zijn we met het hele bestuur geweest. Dit jaar gaan Rob en Annet samen. Zij nemen het zuid-oosten voor hun rekening met de stad Korça als basis; twee weken later vertrekt Anton, onze penningmeester, die de regio aan de kust bezoekt. Hierbij het verslag van Rob en Annet:
Vrijdag, 1 oktober 2021 – Reis naar Tirana
De tassen zijn gepakt, we nemen voor ons samen één koffer mee van 20kg want die ene koffer ruimbagage kost meer dan het retourtje voor ons beide. WIZZ air heeft een rechtstreekse vlucht op Tirana vanuit Eindhoven. Dat is fijn, wij wonen in Eindhoven dus met een half uurtje zijn we op het vliegveld. Adrie, een vriend en broeder, brengt ons tot aan de vertrekhal.
We zijn goed voorbereid. Allebei tweemaal gevaccineerd en dragen de QR-code bij ons. Vreemd genoeg vraagt niemand ernaar. Op Eindhoven airport, noch in Tirana.
De reis verloopt spoedig en na tweeënhalf uur landen we op vliegveld ‘Nena Teresa’, genoemd naar de vermeend Albanese zuster die actief is geweest onder de armen in India. We halen de auto op, die we hebben gereserveerd en rond 5 uur in de middag melden we ons in het hotel.
Zaterdag, 2 oktober 2021 – Doorreis naar Korça.
Omdat wij zelf 16 jaar in Albanie hebben gewoond, spreken we ook de taal en weten we de weg, zelfs dwars door Tirana heen. Zo ook hadden we in Nederland al een afspraak gemaakt met de tandarts twee deuren van ons hotel vandaan. Annet heeft een kroon nodig, kost in Nederland 1500 euro, hier slechts 150…. met dezelfde garantie en levensduur.
Om Tirana uit te komen is een ware uitdaging. Maar als we eenmaal op de hoofdweg zijn, loopt het op rolletjes. Iemand moet hier ontzettend veel geld verdienen aan de borden langs de weg want op de gekste plekken komen we borden tegen met 80km – 60km en 40km, gevolgd door 60km – 80 km. Alsof er iets mankeert aan onze ogen. Daarbij komt dat niemand zich houdt aan de 40km op een provinciale weg. Tot aan Elbassan is het allemaal snelweg, een waar genot om te rijden; daarna gaan we de bergen in. De maximum snelheid blijft beperkt tot 60km/u en weinig plekken om in te halen. We genieten van de slingerende weg door de bergen. Librazht-Holosisht-Qaf Thane-Pogradec.
Aangekomen in Korça checken we in bij Radio Emanuel. Destijds, nu praat ik over 1998, hebben wij meegewerkt aan de opstart van deze evangelische FM zender. Wat is er veel veranderd sindsdien. Met steun uit Amerika hebben ze een villa gebouwd midden in de stad waarin de studio’s zijn, kantoren en vergaderruimte plus vier slaapkamers voor gasten. Dit is ons onderkomen voor de komende 5 dagen.
Het is de verjaardag van Annet, dus we nodigen Marleen, directrice van het bejaardenhuis, uit voor een etentje in ons favorite restaurant. Zij zelf zorgt voor de taart met de tekst: ‘Annet 100 jaar’. We ontmoeten Edi, mede-eigenaar van het restaurant. We hebben voor hem gebeden toen een tumor is weggehaald uit zijn hoofd. Dat is inmiddels zeker 10 jaar geleden…
Zondag, 3 oktober 2021 – Hartelijk ontvangst
De eerste drie dagen was in het teken van reizen en regelen. Dus we hebben nog maar enkele mensen gesproken maar vandaag halen we de schade in. De ontvangst in de kerk is overweldigend. Veel mensen kennen ons nog en groeten ons hartelijk. We krijgen uitnodigingen, meer dan we aan kunnen. We blijven immers maar 5 dagen. Het valt ons op dat 90 procent van de gelovigen jongeren zijn.
Maandag, 4 oktober 2021 – Op en neer naar Griekenland
Ja, dat dachten we. Even op en neer naar Kastoria, een Grieks dorp even over de grens. Zo slecht georganiseerd als ze destijds waren, toen Europa 1200mrd moest bijspijkeren, zo overgeorganiseerd zijn ze nu. Naast onze officieele QR vaccincode hebben de Grieken zelf een QR code bijgemaakt voor mensen de het land inkomen. Onzinnige dingen zoals waar je woont, waar je verblijft, geboortedatum en sekse worden gevraagd in een app, die op onze telefoon niet werkte. We hebben er drie kwartier mee gestoeid voordat onze Griekse vrienden, die ons opwachtten, het voor mekaar kreeg om de app op hun telefoon te activeren. Waarom geen A4.tje voor zulke vragen, net als in ieder ander Europees land?
Onze vrienden namen ons mee voor een kopje koffie en trakteerden ons op een heerlijke lunch. Zij hebben Rob bezocht in Thessaloniki toen hij 7 weken in het ziekenhuis lag na een hartoperatie. Het is crisis in Griekenland. De lonen zijn naar hun zeggen teruggeschroefd van 1200 naar 500 netto per maand. De druk van de overheid is groot. Van alles wat je verkoopt moet ook een aankoopbon worden getoond. Al is het een fototoestel wat je tien jaar geleden hebt gekocht. Vandaar dat alle handel via internet gaat. Daar heeft de belastingdienst geen grip op.
We horen van een wonderbare genezing van Tina, hoe met röntgen een tumor was geconstateerd van 6.0cm. Vóór de operatie, twee maanden daarna, werd nog een foto genomen om de snede te bepalen. Daarbij was echter geen tumor meer te zien en de operatie werd afgeblazen tot grote vreugde. Bij ons afscheid hebben we daarvoor God gedankt, en Hem alle eer gegeven.
Dinsdag, 5 oktober 2021 – Ieder zijn eigen weg
Vandaag scheiden onze wegen. Annet gaat naar de markt en bezoekt het ‘Asiel’. In tegenstelling tot onze begrippen worden hier geen honden en katten verzorgd, maar mindervaliden. Ze trakteert op cake en chocoladetaart voor 40 personen incl. staf. Het is altijd weer feest als ze daarheen gaat samen met Kellie, eveneens een Christenvrouw. Ze vertellen verhalen uit de Bijbel, doen spelletjes en zingen liedjes.
Rob zet zijn aandacht op andere zaken. Als vrijwilliger doet hij de administratie voor de Dorcas Winkel Eindhoven. De maand september is juist ten einde, dus het derde kwartaal moet worden ingeboekt voor BTW aangifte. Een hele klus, zeker zonder printer bij de hand.
Om half vijf ontmoeten we onze (voormalig) arts met zijn vrouw bij de biertuin. Hij heeft Rob acht jaar geleden behandeld met zijn rugpijn en longproblemen tot aan het moment dat Rob met een ambulance werd afgevoerd naar Thessaloniki. Ook met hen delen we veel herinneringen. We praten over het vaccin, over de zin en onzin daarvan. Als doctor heeft hij een uitgesproken mening daarover. Het is boeiend hem met gedrevenheid en wetenschappelijk inzicht daarover te horen praten.
Woensdag, 6 oktober 2021 – Dorcas Aid Albanië
We kunnen er haast niet aan voorbij gaan om even aan te kloppen bij Dorcas Albanië. Van 1997 tot 2002 konden we ons daar dienstbaar maken op verschillende vlakken. We zien dat het gebouw een flinke verbouwing heeft doorgemaakt. Van de loze ruimten zijn nu gastenkamers gemaakt. Keurig ingericht met een keukentje en doucheruimte. We ontmoeten Ilia, de regiomanager, en andere medewerkers. Het Granny project omvat nu 360 ouderen. Probleem is dat vanwege de Lock down in Nederland de sponsoring voor deze groep ook achterblijft.
Voor de lunch zijn we uitgenodigd door Alma van restaurant ‘Antonetta’. Mensen komen van heinde en verre hier naar toe om lamsvlees te eten. Ook wij behoren tot die groep. Als we mensen ontvingen in ons gasthuis in Korça, namen we hen steevast mee naar Antonetta. We genieten nu van de lunch die ons wordt voorgeschoteld. Genoeg om de rest van de dag op te teren.
Donderdag, 7 oktober 2021 – 5e dag in Korça
Het weer is omgeslagen. De hele nacht heeft het gestormd en geregend en het einde is nog niet in zicht. We besluiten niet naar Pogradeç te gaan maar nog een dagje Korça te blijven.
Om 10.00u hebben we een afspraak in het verzorgingshuis bij Marleen. Als we binnenkomen horen we al gitaarmuziek en zang. Als we verder lopen ontmoeten we Shkender, een oude bekende van ons, die al in 2012 werd opgenomen in ‘Vila Kenedi’. In de grote zaal luisteren 10 bejaarden naar het gitaarspel, waaronder ook Romeo. Hij is blind, maar noemt ons bij naam als we hem begroeten.
Het is 6 maanden droog geweest in Albanië en nu het regent, komen de lekkages naar voren van de aanbouw in de keuken en het dak. Het water loopt op beide plekken langs de muur en vormt zo een plas op de tegelvloer. Een gevaarlijke situatie als de oudjes daar overheen lopen. Onderhoud is urgent, zeker voordat de winter toeslaat. Nog even gepraat met Spiro en Dhimitraqi, twee mannen die een kamer beneden delen. En natuurlijk even gedag gezegd aan Antigona. Zij is erg mager geworden in onze ogen, maar volgens Marleen eet zij weer goed en beweegt ze ook wat meer.
De lunch is ons aangeboden door Ruzhdi en Vali (van Valentina) bij hun thuis. Hun dochter Dajena hebben we begeleid toen zij aan de universiteit in Korça studeerde. Inmiddels is D getrouwd met een Amerikaan, ze woont in San Diego (CA) en is nu zelf docent Engels. We halen veel herinneringen op onder het genot van een glaasje raki. Alle drie hun kinderen wonen in het buitenland. Nu ze op leeftijd raken, denken ze ook aan hun oude dag en het gemis van hun (klein)kinderen. Zo vergaat het veel ouderen in Albanië. Ze vinden gelukkig veel steun in hun geloof en de kerk.
Vrijdag, 8 oktober 2021 – op weg naar Pogradeç
Vandaag onze laatste dag in Korça. We moeten dus optimaal gebruik maken van onze tijd. Twee bezoekjes moeten we nog afleggen, naar Mariela en haar dochter Kristiana, vrienden van het eerste uur en naar Mona en haar man. Zij heeft het naaien geleerd van Annet, bleek zeer begaafd daarin en kon hier later een inkomen uit genereren.
Volgens afspraak gaan we vervolgens naar het dorpje Vreshtas, waar we de voorganger van de kerk ontmoeten: Shpetim en zijn vrouw Baria. Zij hebben goede contacten met Nederland waardoor hun kerk er keurig uitziet, nieuwe stoelen, videoprojector en een bejaardenproject met 30 ouderen. Ook in hun levensbehoefte is voorzien. Baria vertelt dat ze een chemo moest ondergaan, gevolgd door een operatie. Mooie en trieste verhalen worden gedeeld. Na de lunch nemen we afscheid en vervolgen we onze weg naar Pogradec, waar we overnachten.
Zaterdag, 9 oktober 2021 – Terug naar Tirana
We staan vroeg op, want we hebben een lange reis voor de boeg. Erjon heeft ons een gratis ontbijt aangeboden in zijn nieuwe ‘Villa Garden’. Zijn hotel heeft vijf ruime slaapkamers en is smaakvol ingericht met eiken meubels, servies en accessoires uit Nederland. Wij hebben Erjon twee jaar geleden geholpen om meubels te verzamelen bij kringloopwinkels voor weinig geld. Alles is goed aangekomen met dank aan Hoop voor Albanië, die het transport heeft verzorgd.
Onderweg komen we tal van curiositeiten tegen. Vrouwen die hun fruit verkopen langs de snelweg, stalletjes met rieten manden, een Smart auto die bijna uit elkaar valt, prachtige uitzichten, het maakt de lange reis tot een plezierig tochtje. Tirana daarentegen is weer even de tanden op elkaar houden. Het kost ons een half uur om ons door de stad te wurmen, gelukkig zonder schade, zonder anderen te kwetsen. Enver, die voorganger is van twee gemeenten, ontvangt ons hartelijk. We krijgen van hem een heel appartement tot onze beschikking. Rob legt zich even ter ruste terwijl Annet boodschappen doet voor het avondeten. Het wordt ‘Spaghetti a la Bolognese’.
Zondag 10 oktober 2021 – Zondagdienst in Tirana
Vandaag is het de dag dat Nienke, een jonge vrouw uit Eindhoven, de halve marathon gaat lopen. Voordat we naar de samenkomst gaan wensen we haar nog even een goede loop. Nienke is zelf in Korca geweest met een werkgroep jongelui uit Eindhoven. Op onze vraag of wij met haar lopen een sponsoractie mochten beginnen voor de bejaarden in Albanie, zei ze volmondig ‘Ja!’
Later op de dag hoor ik dat Nienke de 21km heeft uitgelopen binnen twee uur. Fantastisch.
De samenkomst begint om half elf. Althans, dan komen de mensen langzaamaan binnen. Enver belt nog even naar een paar mensen om ze aan te moedigen om te komen en om 11 uur zijn we zover. Na een paar liederen, begeleid door gitaar en piano, vieren we het avondmaal, daarna wordt Rob uitgenodigd om te spreken. Hij leest uit Mt.6:25 e.v. en geeft een getuigenis hoe God in zijn leven bijzondere dingen heeft gedaan.
Die middag brengen we door bij Fred en Wilma. Zij wonen net iets buiten Tirana tegen de berg Dajti aan. Fred doet het gevangeniswerk en Wilma de voedselhulp. De wandeling door de bergen is prachtig. Veel foto’s genomen van grote hoogte en de kleurrijke omgeving.
Maandag 11 oktober – Twee Peters ontmoet
Vandaag moet Annet eerst naar de tandarts voor haar kroon. We hebben een afspraak om 11 uur. Daarvóór kan Rob nog even snel de administratie van Dorcas Winkel Eindhoven doen en het weekoverzicht versturen aan de bestuursleden. Het zetten van de kroon is in tien minuten gebeurd, sneller dan we hadden verwacht. Morgen, als de brug vastzit, moeten we nog eenmaal terugkomen voor de afwerking. Geweldig, dat we het zo in anderhalve week klaar is.
Op de weg terug naar huis komen we langs het gasthuis van Hoop voor Albanie. Het wordt gerund door Peter B. en zijn vrouw Marian. We kloppen aan en zowaar, Peter is thuis. Hij is aan het pakken voor de AEP meeting en moet zo vertrekken. Goed om elkaar eens te ontmoeten. We hebben een leuk, maar kort gesprek en vervolgen onze weg.
Die middag gaan we naar Peter M. en Annemarie. Zendelingen in Albanie. Ze zijn 5 jaar geleden naar Nederland teruggekomen voor hun werk, maar zitten vanaf augustus weer in Tirana. Hun missie is om kerken te begeleiden in de toerusting van discipelen naar het boek ‘Freedom in Christ’ van Neil T.Anderson. Dat is niet beperkt tot Albanië, maar heel de Balkan. We delen veel van onze ervaringen uit en na het avondeten nemen we dankbaar afscheid.
Dinsdag 12 oktober – Vierde dag in Tirana
Voor het eerst, dat we vandaag uitslapen. Deze ochtend hebben we lekker niets gepland. Dus na het ontbijt koffie drinken op het balkon van ons appartement. We genieten van de zon.
Om één uur hebben we afgesproken met Adelina. Zij maakte vroeger ons huis schoon in Korca, maar moest vanwege haar twee dochters verhuizen naar Tirana. Adelina heeft gewerkt in een groot hotel in Tirana, maar werd vanwege de Coivid19 werkeloos. Nu heeft alleen één dochter een inkomen voor 6uur/dag. Ik begrijp niet hoe ze zo rond kunnen komen. Adelina legt uit dat ze maar een kamer heeft, waar ze zitten, koken, eten en slapen. Ze heeft gelukkig een evangelische gemeente gevonden heel dichtbij, waar ze veel steun aan heeft. Ze is blij ons weer te zien.
Het cafeetje waar we zijn, is pas gebouwd door Erjon D. Een energieke jongeman, uit de kerk in Korca, die ook Villa Garden in Pogradeç heeft aangekocht en verbouwd. Ook hier staan veel eiken meubels uit Nederland.
Op de weg terug naar huis kunnen we nog even de bij tandarts langs. Afspraak loopt om half 4. Annet wordt nog even na behandeld en komt met een stijve kaak uit de behandelingskamer. Klaar!
Woensdag 13 oktober – Het gevangeniswerk
Vandaag zouden we eigenlijk naar de overdekte markt gaan aan de Rruge Dibre / kruising Unaze (ringweg). Maar omdat Rob graag het nieuwe onderkomen wil zien van SH.K.B.SH. (kort Gevangeniswerk in Albanie) kloppen we eerst daar aan. Geheel onverwachts, dat wel.
Esther, ook een Nederlandse zendelinge, staat op het balkon en verwelkomt ons. We kennen ook haar uit voorgaande jaren. Ze leidt ons rond in het nieuwe gebouw en vertelt dat ze nu de helft aan huur betalen omdat de eigenaresse is vertrokken naar Italie en zij het gebouw graag een Christelijke bestemming wilde geven. Het is vorig jaar casco opgeleverd, d.w.z. geen ramen, geen stuukwerk, plafond helemaal kaal. Met steun uit Nederland hebben ze het fraai afgewerkt, zodat er nu 17 man kan werken. Slim dat ze wel een huurcontract hebben bedongen van 10 jaar. Voorlopig kunnen ze dus vooruit.
We ontmoeten Ardita, Miri, de broer van Festim en vele anderen. Op de bovenste verdieping is een zaal waar de keuken in zit en ruimte is voor samenkomst, gebed en expositie.
Als we na de koffie vertrekken is het alweer te laat voor de markt. Met enig zoeken weten we de weg terug te vinden, Rob had een afslag gemist. Overmorgen vertrekken we naar Nederland, dus we checken in en zorgen dat onze papieren in orde zijn.
Donderdag 14 oktober 2021 – Bezoek aan Manza,
Enver, de voorganger van de kerk, gaat zoals gewoon ook deze donderdag naar Manza. In 2019 is Manza zwaar getroffen door een aardbeving met 6.4 op de schaal van Richter. Enver heeft toen kleding, schoenen en voedsel verspreid en doet dat nog steeds. Hij neemt ons mee en stelt ons eerst voor aan de gelovigen, voornamelijk vrouwen. We hebben een korte samenkomst waarbij zowel Rob als Annet worden gevraagd om een woordje te spreken. Natuurlijk willen we dat doen, zij het onvoorbereid. Maar het gaat ons redelijk goed af.
Na de dienst worden we rondgeleid door het getroffen gebied. Het puin is opgeruimd, maar de impact van de aardbeving is duidelijk zichtbaar. Hele gebouwen zijn met de grond gelijk gemaakt. Niet alleen huizen en flats, maar ook de kindercrèche, lagere en middelbare school. Hier moet voor miljoenen aan worden herbouwd. We zien dat de overheid al één flat aan het bouwen is. Dit proces kan nog jaren duren. Nog steeds worden mensen opgevangen in containers. De airco hebben ze zelf aangelegd want het kan zomers erg warm worden met de volle zon op het dak.
Vrijdag 15 oktober 2021 – Van Tirana naar Eindhoven
Die nacht hebben we doorgebracht in een hotelletje vlakbij het vliegveld. De reden is dat het vliegtuig al om 9 uur vertrekt, we moeten dus om 7 uur in de morgen op het vliegveld zijn. Dat wordt dus om 06.15 u. opstaan en inpakken. Het is een eenvoudig hotel, maar de kamer is prachtig gerenoveerd en smetteloos schoon. En dat voor 32Euro….
Als we in Nederland aankomen staat Adrie al met onze auto voor de deur van vliegveld Eindhoven. Geen jetlag, want we vliegen van zuid naar noord, zelfs in dezelfde tijdzone. We hebben tijd nodig om ons hoofd leeg te maken en alle gesprekken, vragen en indrukken een plaatsje te geven. Dankbaar voor de afgelopen twee weken, voor alles wat we gezien en gehoord hebben, komen we weer thuis. We wensen Anton, onze penningmeester een goede reis toe en Gods zegen; hij vertrekt maandag.
Rob en Annet